Tajemnica lekarska to fundamentalny element relacji między pacjentem a lekarzem. To nie tylko kwestia etyki, ale także zaufania, które pacjenci pokładają w swoich opiekunach zdrowotnych. W tradycyjnym modelu komunikacji ochrona tajemnicy lekarskiej polegała głównie na zamknięciu drzwi gabinetu i przechowywaniu dokumentacji medycznej w bezpiecznym miejscu. Jednak w dobie cyfryzacji i globalizacji opieki zdrowotnej, kiedy informacje są wymieniane za pomocą Internetu, e-maili, aplikacji mobilnych i platform telemedycznych, zapewnienie tajemnicy lekarskiej staje się bardziej skomplikowana i wymaga nowoczesnych rozwiązań.

W artykule dowiesz się, jakie wyzwania niesie za sobą cyfrowa komunikacja w kontekście tajemnicy lekarskiej, oraz jakie rozwiązania mogą pomóc w zachowaniu bezpieczeństwa danych medycznych.

Komunikacja cyfrowa i jej wpływ na tajemnicę lekarską

Przechowywanie i transmisja danych‍

Dane pacjentów są najczęściej przechowywane w chmurze, co pozwala na łatwy dostęp i udostępnianie ich różnym pracownikom systemu ochrony zdrowia. Mimo wygody przechowywanie danych w chmurze zwiększa też ryzyko nieautoryzowanego dostępu. Dane medyczne są jednym z najbardziej poszukiwanych celów dla hakerów ze względu na ich wartość i wrażliwość.⁵

‍Wybór platform komunikacyjnych‍

Lekarze wykorzystują popularne aplikacje do komunikacji, takie jak WhatsApp, do kontaktu z pacjentami.⁶ Chociaż są one wygodne, nie spełniają wymogów prawnych i standardów bezpieczeństwa niezbędnych do ochrony informacji medycznych. Oznacza to konieczność korzystania z platform stworzonych dla opieki zdrowotnej, które są zgodne z przepisami dotyczącymi ochrony danych, takimi jak RODO, i oferują wysoki poziom bezpieczeństwa.

Zarządzanie dostępem do danych‍

Dostęp do danych pacjentów powinien być ściśle kontrolowany. W cyfrowym środowisku, w którym wiele osób, w tym lekarze, pielęgniarki/rze i personel administracyjny, może mieć dostęp do tych samych danych, istotne jest, aby ustanowić jasne zasady i procedury dotyczące tego, kto, kiedy i w jakim celu może uzyskać dostęp do informacji pacjenta. Takie podejście minimalizuje ryzyko przypadkowego lub celowego naruszenia tajemnicy lekarskiej.

Bezpieczeństwo w telemedycynie.

Popularność telemedycyny wzrosła znacząco, zwłaszcza po pandemii COVID-19. Podczas konsultacji online istnieje ryzyko podsłuchu lub przechwycenia rozmowy. Lekarze muszą korzystać z zabezpieczonych połączeń i certyfikowanych platform, aby chronić tajemnicę lekarską.

Na co zwrócić uwagę przy wyborze narzędzi do kontaktu zdalnego, by zadbać o tajemnicę lekarską?

Szyfrowanie danych

Szyfrowanie to podstawowa technologia chroniąca dane medyczne przed nieuprawnionym dostępem. Dzięki szyfrowaniu end-to-end dane są kodowane w taki sposób, że tylko nadawca i odbiorca mogą je odczytać. Dzięki szyfrowaniu nawet jeśli dane zostaną przechwycone, pozostaną nieczytelne dla nieautoryzowanych osób. Wybór narzędzi, które stosują szyfrowanie nie tylko chroni dane, ale także spełnia wymogi prawne dotyczące ochrony danych osobowych, co jest kluczowe dla każdej placówki medycznej.‍

Autoryzacja dwuskładnikowa (2FA)‍

Narzędzia z 2FA znacząco zwiększają bezpieczeństwo dostępu do danych medycznych. Nawet jeśli ktoś pozna hasło, konieczność potwierdzenia tożsamości przez dodatkowe urządzenie (np. telefon komórkowy) utrudnia dostęp nieautoryzowanym osobom.

Edukacja‍

Kluczowym elementem ochrony danych pacjentów jest znajomość zagadnienia z perspektywy lekarzy. Szkolenia dotyczące najlepszych praktyk w zakresie bezpieczeństwa cyfrowego oraz znajomość procedur w przypadku naruszenia bezpieczeństwa są niezbędne.

Ciekawostki i przykłady

Narodziny telemedycyny‍

Telemedycyna, która jest jednym z głównych kanałów cyfrowej komunikacji medycznej, ma swoje korzenie w latach 60., kiedy to NASA zaczęła monitorować zdrowie astronautów w przestrzeni kosmicznej na odległość.

Cyberataki na placówki medyczne‍

Rosnąca liczba cyberataków na placówki medyczne pokazuje, jak ważne jest inwestowanie w odpowiednie zabezpieczenia. Według raportu IBM z 2021 roku średni koszt naruszenia danych w sektorze opieki zdrowotnej wynosił 9,23 miliona dolarów, co czyni go jednym z najdroższych sektorów pod względem cyberprzestępczości.

Aplikacje mobilne w medycynie‍

Badania przeprowadzone przez Accenture pokazują, że aż 66% pacjentów jest zainteresowanych korzystaniem z aplikacji mobilnych do zarządzania swoim zdrowiem. To wskazuje na rosnącą rolę technologii mobilnych w opiece zdrowotnej, ale jednocześnie podkreśla konieczność ich odpowiedniego zabezpieczenia.

Tajemnica lekarska w erze cyfrowej staje przed nowymi wyzwaniami, z którymi lekarze muszą się zmierzyć w swojej codziennej praktyce. Cyfrowa transformacja opieki zdrowotnej niesie za sobą ogromne korzyści, takie jak szybszy dostęp do informacji medycznych i poprawa komunikacji z pacjentami, ale jednocześnie rodzi nowe zagrożenia dotyczące ochrony danych pacjentów. Kluczową rolę odgrywa tu umiejętne zarządzanie dostępem do tych danych, stosowanie odpowiednich narzędzi zabezpieczających, jak i regularne szkolenie personelu medycznego w zakresie cyberbezpieczeństwa.

Lekarze, jako strażnicy zdrowia pacjentów, są odpowiedzialni za dbanie o bezpieczeństwo informacji, którymi się dzielą w cyfrowych systemach. W obliczu szybkich zmian technologicznych kluczowe jest, by wdrażane innowacje szły w parze z tradycyjnymi wartościami etyki medycznej, w tym poszanowaniem tajemnicy lekarskiej. Aby to osiągnąć, medycy muszą korzystać z narzędzi, które nie tylko ułatwiają codzienną pracę, ale także zapewniają bezpieczeństwo danych, zapewniając jednocześnie pacjentom pewność, że ich prywatność jest priorytetem.

Accenture. (2018), Patients Want a Heavy Dose of Digital Healthcare.
RODO. (2018), Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych.
HealthITSecurity. (2017), The Impact of the WannaCry Cyber Attack on Healthcare.
World Health Organization. (2020), Telemedicine: Opportunities and Developments in Member States.
European Patients' Forum. (2020), Patients’ Data, Protection, and Cybersecurity: What You Need to Know.
Raport Pacjent w telefonie, marzec 2024.