Jednym z głównych wyzwań współczesnej opieki zdrowotnej jest rosnąca częstość występowania chorób przewlekłych — w większości krajów rozwiniętych to właśnie one stanowią główną przyczynę zgonów.
Podstawą terapii są regularne wizyty kontrolne i zaangażowanie pacjenta w dbanie o własne zdrowie. Jednak budowanie nowych nawyków zdrowotnych nie jest prostym procesem, wymaga motywacji, dyscypliny i wsparcia ze strony lekarza lub bliskich. Jedną z metod, która zyskuje na popularności, jest zwiększona częstotliwość małych interakcji między pacjentem a pracownikiem ochrony zdrowia zaangażowanym w jego terapię. W tym artykule przeczytasz więcej na temat efektywności tego rozwiązania i metod wprowadzania go do swojej praktyki lekarskiej.
Mikrointerakcje to termin wywodzący się z branży projektowania stron internetowych, zwłaszcza z dziedziny doświadczeń użytkownika (User Experience, UX). Ich celem jest poprawa doświadczenia użytkownika oraz wspieranie jego zaangażowania i interakcji ze stroną czy aplikacją, co buduje więź między użytkownikiem a produktem. Mikrointerakcje mogą pełnić funkcję sygnału w pętli nawyku, czyli pierwszego bodźca kojarzonego z wykonaniem danej czynności, który wywołuje chęć działania.
Ideę mikrointerakcji można przenieść do branży ochrony zdrowia. Stanowią one element modelu stawiania pacjenta w centrum procesu terapeutycznego i odpowiadanie na jego potrzeby i preferencje. W jednej z analiz dotyczących sukcesu zastosowań rozwiązań IT w medycynie skupiono się na metodach zwiększających zaangażowanie pacjentów i ich rodzin [1]. Zauważono, że częsty kontakt z pacjentami w celu odpowiedzi na pojawiające się pytania i dostępność lekarzy dla pacjentów w ramach zdalnych kanałów komunikacji istotnie wspiera chorych i ich rodziny. Efektem była poprawa ich zaangażowanie w proces terapeutyczny, między innymi przez edukację i poszerzenie wiedzy na temat choroby.
Fragmentacja procesu leczenia i długie odstępy między wizytami prowadzą do niskiej efektywności komunikacji między pacjentami a lekarzami. Brakuje informacji zwrotnej o efektach terapii, a znaczną część czasu podczas wizyt stacjonarnych poświęca się na zebranie informacji o stanie zdrowia pacjenta z ostatnich tygodni czy miesięcy. To prowadzi do frustracji obu stron i obniżenia motywacji pacjentów.
Obiecującym rozwiązaniem tego problemu okazały się mikrointerakcje między wizytami, co w badaniach potwierdzają lekarze i pacjenci. Częsty, ale krótki kontakt zdalny z pacjentem skutkuje zwiększonym poczuciem odpowiedzialności pacjentów za własne zdrowie oraz poprawę ich zaangażowania w terapię.
Dodatkowo, połączenie mikrointerakcji z urządzeniami do telemonitoringu mogłoby usprawnić codzienne zarządzanie zdrowiem i zwiększyć poczucie bezpieczeństwa pacjentów dzięki bardziej precyzyjnej wykrywalności nagłych incydentów.
Mikrointerakcje odgrywają także istotną rolę w redukcji kosztów leczenia i odciążeniu systemu ochrony zdrowia. Częste zbieranie informacji od pacjentów, w tym przy użyciu urządzeń do telemonitoringu, pozwala zmniejszyć liczbę wizyt w szpitalnych oddziałach ratunkowych poprzez wczesne wykrywanie rozwijających się problemów zdrowotnych. Regularne, krótkie kontakty z lekarzem umożliwiają też efektywniejsze wykorzystanie czasu podczas wizyt stacjonarnych, gdyż lekarz pozostaje na bieżąco ze zmianami stanu zdrowia swoich pacjentów.
Jak możesz wprowadzić mikrointerakcje w swojej praktyce krok po kroku?
Pierwszym krokiem jest utworzenie odpowiedniej platformy – najwygodniejszą formą zarówno dla pacjentów, jak i lekarzy są komunikatory do kontaktu zdalnego. Warto zadbać o wybór aplikacji spełniającej wymogi ochrony danych osobowych, zwłaszcza danych dotyczących zdrowia pacjentów.
Istotą mikrointerakcji są krótkie pytania o samopoczucie, efekty terapii czy ewentualne wątpliwości. Przykłady takich interakcji to:
Dzień dobry, jak czuje się Pan po zwiększeniu dawki leku? Czy pamięta Pan o braniu go przed posiłkami?
Witam, jak przebiega Pani rehabilitacja? Czy ćwiczenia przynoszą ulgę, poprawę w codziennym funkcjonowaniu?
Dzień dobry, czy udało się Panu zapisać na gastroskopię? Czy ma Pan jakieś pytania na temat przygotowania się do badania?
Potencjalną przeszkodą w implementacji tego rozwiązania są umiejętności pacjentów i pracowników w korzystaniu z rozwiązań telekomunikacyjnych. Może to wymagać przeszkolenia personelu, a także poświęcenia czasu na wizycie stacjonarnej na przedstawienie instrukcji pacjentom. Jest to jednak jednorazowa inwestycja, która ma szansę zaowocować istotną poprawą funkcjonowania pacjenta.
Mikrointerakcje są sposobem nie tylko na zbieranie informacji od pacjentów na czas, ale również przypominanie im o niezbędnych zaleceniach w terapii i wspieranie w nawigacji podczas leczenia. Ta forma komunikacji przynosi korzyści zarówno dla pacjentów, którzy są lepiej wyedukowani w zarządzaniu swoją chorobą, jak i dla lekarzy, którzy widzą poprawę efektywności swojej pracy. Wyższa adherencja pacjentów do zaleceń i poprawa jakości komunikacji prowadzą do usprawnienia terapii i osiągania lepszych jej wyników. Polepszeniu ulega ponadto jakość życia pacjentów, która jest kluczowa w leczeniu chorób przewlekłych. Wprowadzenie takich interakcji wydaje się być małą zmianą, jednak jej efekty mogą mieć ogromne znaczenie. Warto więc wziąć ją pod uwagę, prowadząc praktykę medyczną i planując współpracę z pacjentami.
Leung K, Lu-McLean D, Kuziemsky C, Booth R, Collins Rossetti S, Borycki E, Strudwick G., Using Patient and Family Engagement Strategies to Improve Outcomes of Health Information Technology Initiatives: Scoping Review, J Med Internet Res 2019;21(10):e14683
