Większość lekarzy w Polsce uzupełnia wizyty stacjonarne o kontakt zdalny, poprzez telefon, komunikatory medyczne czy e-mail. Choć 80% z nich oferuje takie usługi, tylko co piąty jest za to wynagradzany1 . Robią to bezpłatnie, kierując się głównie poczuciem obowiązku i misji, a wszystko po to, by zagwarantować jak najwyższą jakość opieki medycznej.
Chociaż hybrydowa opieka medyczna, łącząca wizyty stacjonarne z kontaktami zdalnymi, jest kluczowa dla ciągłości leczenia pacjentów z chorobami przewlekłymi, to traktowanie kontaktu zdalnego jako dodatkowego i darmowego obowiązku lekarza jest nieakceptowalne, ponieważ prowadzi do wypalenia zawodowego i w efekcie obniżenia jakości opieki2.
Dlatego w niniejszym artykule omówimy różne modele rozliczeń za kontakt zdalny z pacjentami, zarówno w opiece prywatnej, jak i publicznej.
Opieka prywatna: płatność za usługę
W modelu rozliczania per usługę pacjent płaci lekarzowi jednorazowo za każdą otrzymaną usługę, np. za wypisanie recepty, skierowanie na badania czy konsultację zdalną. Wśród 20% lekarzy w Polsce, którzy rozliczają się z pacjentami za kontakt zdalny, jest to najbardziej powszechny model1. Do sfinalizowania transakcji lekarze korzystają z przelewu bankowego lub przelewu BLIK.
Kiedy oferować pacjentom jednorazowe rozliczenie za usługę
Doraźne i sporadyczne konsultacje ze zdrowymi pacjentami
Jednorazowe płatności za poszczególne usługi sprawdzają się najlepiej, gdy kontakt zdalny z pacjentem odbywa się sporadycznie, a pacjent nie wymaga stałego monitorowania zdrowia.
Specyficzne potrzeby pacjenta
Jednorazowa płatność jest też optymalną formą rozliczenia, gdy pacjent ma jasno określone i ograniczone potrzeby medyczne, takie jak uzyskanie drugiej opinii medycznej lub skonsultowanie wyników badań. W takich przypadkach opłata za konkretną usługę jest bardziej przejrzysta i uczciwa.
Płatność za usługę z perspektywy lekarza
Zalety płatności jednorazowych według lekarza
Elastyczność: lekarz może elastycznie dostosowywać ceny usług w zależności od skomplikowania przypadków oraz popytu.
Wygoda: wszyscy jesteśmy przyzwyczajeni do robienia i otrzymywania przelewów, więc jest to również znana i wygodna forma rozliczeń dla lekarza, który nie musi korzystać z dodatkowych narzędzi lub metod.
Wady płatności jednorazowych według lekarza
Nieprzewidywalność przychodów: ze względu na brak stałych i przewidywalnych przychodów, lekarz ma utrudnione planowanie finansowe, a jego wynagrodzenie jest uzależnione od fluktuacji potrzeb pacjentów (np. sezonowości).
Zwiększone obciążenie administracyjne: lekarz rozlicza się z pacjentami każdorazowo za usługi, co może wymagać dodatkowego czasu i zasobów, szczególnie przy dużej liczbie pacjentów w kontakcie zdalnym.
Fragmentaryczna opieka: model wynagrodzenia za kontakt zdalny per usługa utrudnia lekarzowi budowanie długoterminowej relacji z pacjentem, co może wpływać na jakość opieki.
Płatność za usługę z perspektywy pacjenta
Zalety płatności jednorazowych według pacjenta
Elastyczność: pacjenci płacą tylko za te usługi, z których faktycznie korzystają i gdy je realizują.
Przejrzystość kosztów: pacjenci zawsze wiedzą, za co dokładnie płacą.
Brak długoterminowego zaangażowania: pacjenci nie są zobowiązani do regularnych opłat, jeśli nie wymagają stałej zdalnej opieki medycznej.
Wady płatności jednorazowych według pacjenta
Wyższe koszty przy częstych potrzebach: dla pacjentów wymagających częstego kontaktu z lekarzem, model per usługa staje się droższy i nieopłacalny w długiej perspektywie czasu.
Brak ciągłości opieki: rozliczenia za pojedyncze usługi nie pozwalają lekarzowi na zbudowanie długoterminowej relacji z pacjentem, mającej na celu utrzymywania go w zdrowiu. Ze względu na rosnący koszt przy częstszych potrzebach, pacjent w takim modelu rozliczeń kontaktuje się ze swoim lekarzem, tylko by “gasić pożary”. Taki transakcyjny model współpracy lekarz-pacjent prowadzi do fragmentarycznej opieki i uniemożliwia długoterminowego planowania profilaktyki.
Opieka prywatna: płatność subskrypcyjna
W modelu subskrypcyjnym pacjent uiszcza regularną, najczęściej miesięczną lub roczną, opłatę, która obejmuje określony zakres usług medycznych, np. dostęp do kontaktu zdalnego z lekarzem, przegląd zdrowia, działania profilaktyczne czy analizę wyników badań. Ten model działa w duchu Value Based Healthcare, czyli opieki zdrowotnej opartej na wartości. Wartość oznacza wyzdrowienie lub istotną poprawę jakości życia pacjenta, za które ten jest gotów zapłacić2. Wynagrodzenie lekarza za efekt znacząco zmniejsza koszty opieki zdrowotnej i prowadzi do poprawy zdrowia populacji3. Na rynku istnieją już narzędzia, które pozwalają lekarzom na tworzenie tzw. planów opieki w subskrypcji. W Polsce sprawdza się do tego komunikator medyczny Doctor.One.
Kiedy oferować pacjentom opiekę w subskrypcji
Opieka nad pacjentami z chorobami przewlekłymi
Subskrypcja sprawdza się najlepiej wśród pacjentów ze schorzeniami przewlekłymi, którzy wymagają stałej opieki medycznej, tzn. regularnych konsultacji, monitorowania i dostosowywania planu leczenia oraz edukacji na temat leczenia i życia z chorobą. Taki model nadaje się przede wszystkim, gdy kontakt zdalny jest kluczowym elementem opieki nad pacjentem, ponieważ wizyty stacjonarne są odłożone w czasie lub nie zawsze potrzebne (np. w przypadku konsultacji kontrolnych lub regularnej analizy wyników badań).
Kompleksowa opieka medyczna
Lekarze decydują się na rozliczanie w subskrypcji, gdy chcą zaoferować pacjentom kompleksową opiekę zdrowotną, która obejmuje nie tylko konsultacje zdalne, ale także regularne badania kontrolne i planowanie profilaktyki. Subskrypcja pozwala lekarzowi na lepsze zarządzanie zdrowiem i działaniami prewencyjnymi, dlatego sprawdza się przede wszystkim w pediatrii, medycynie stylu życia i ginekologii.
Opieka w subskrypcji z perspektywy lekarza
Zalety płatności subskrypcyjnych według lekarza
Regularne i przewidywalne przychody: dzięki subskrypcji per pacjent, lekarz otrzymuje regularne i przewidywalne przychody niezależnie od swojej choroby, urlopów czy czasu poświęconego na kontakt zdalny z pacjentem (może to być 0 minut, a może to być 15 minut w danym miesiącu). Taki model znacznie ułatwia planowanie finansowe i zwiększa stabilność praktyki lekarskiej.
Długoterminowe relacje z pacjentami: lekarz może budować trwałe relacje z pacjentami, co przyczynia się do wyższej jakości opieki medycznej i większej satysfakcji pacjenta.
Optymalizacja pracy. Stała płatność pacjenta za kontakt zdalny oznacza, że lekarz nie musi już rozliczać się za każdą pojedynczą usługę, co znacznie oszczędza czas i wysiłek administracyjny.
Wady płatności subskrypcyjnych według lekarza
Ryzyko nadmiernego obciążenia: przy dużej liczbie pacjentów (+200), którymi lekarz opiekuje się zdalnie, istnieje ryzyko nadmiernego obciążenia.
Opieka w subskrypcji z perspektywy pacjenta
Zalety płatności subskrypcyjnych według pacjenta
Stały dostęp do opieki medycznej: pacjenci mają zapewniony nieograniczony dostęp do lekarza i opieki medycznej za jedną stałą opłatą.
Skuteczniejsza opieka długoterminowa: subskrypcja sprzyja ciągłości opieki i lepszemu zarządzaniu przewlekłymi schorzeniami, ponieważ pozwala pacjentowi na utrzymanie regularnego kontaktu zdalnego z lekarzem, informowania o efektach leczenia i bieżącego modyfikowania planu terapeutycznego.
Niższe koszty dla pacjentów z chorobami przewlekłymi: dla pacjentów wymagających regularnych kontaktów z lekarzem, subskrypcja może być bardziej ekonomiczna.
Wady płatności subskrypcyjnych według pacjenta
Nieopłacalność dla pacjentów sporadycznych: dla pacjentów, którzy rzadko potrzebują opieki medycznej, subskrypcja może być nieopłacalna.
Stałe zobowiązanie finansowe: niezależnie od rzeczywistego korzystania z usług medycznych, pacjenci muszą regularnie płacić subskrypcję.
.png)
Opieka publiczna: rozliczanie za opiekę nad pacjentem
Jednostki, które działają w ramach NFZ wdrażają też model wynagrodzenia lekarza, który obejmuje zarówno opiekę stacjonarną, jak i kontakt zdalny (przez telefon, e-mail lub komunikator medyczny). Warto podkreślić, że czas, który lekarz poświęca na kontakt zdalny z pacjentami, musi być wliczony w czas pracy lekarza.
Bezpłatny kontakt zdalny jako wyjątek od reguły
Bezpłatny kontakt zdalny z pacjentem powinien być dla lekarza wyjątkiem, a nie regułą w dobrze funkcjonującym systemie ochrony zdrowia. Taka forma zdalnej współpracy jest wyłącznie rekomendowana w przypadku opieki pro familia.
- Nowa definicja ochrony zdrowia i jej wpływ na poprawę jakości leczenia. Raport otwarcia Value Based Healthcare, Nojszewska E., Walewski J. (red.), Warszawa 2019, 14-18.
