W leczeniu chorób przewlekłych takich jak astma, niewydolność serca lub nadciśnienie, farmakologia odgrywa kluczową rolę, jednak sam lek nie jest wystarczający. Szacuje się, że od 20% do 50% pacjentów niewłaściwie przyjmuje leki.  To prowadzi do zwiększonej zachorowalności i nieskuteczności terapii^1.. Wzrost adherencji do leczenia jest priorytetowym celem systemów opieki zdrowotnej¹. Rola lekarza w przypadku takich schorzeń jest niezwykle złożona. Wybierając stosowną farmakoterapię, jednocześnie musi zapewnić pacjentowi wsparcie emocjonalne oraz edukację na temat leku, leczenia czy samej choroby². Pojedyncza, ograniczona czasowo wizyta lekarska to zbyt mało, aby w pełni zaopiekować się pacjentem. Gdy pojawiają się pytania lub zmartwienia w trakcie leczenia, pacjent musi czekać, często kilka tygodni, aby skonsultować swoje wątpliwości z lekarzem.

Dlatego w tym artykule dowiesz się, czym są aplikacje wspierające terapię i jak mogą stać się złotym środkiem do rozwiązania problemów związanych z utrzymaniem skuteczności leczenia.

Czym jest “therapy companion app” ?

Therapy companion app to aplikacja mobilna zaprojektowana z myślą o pacjentach zmagających się z chorobami przewlekłymi.  Zapewnia przypomnienia o przyjmowaniu leków, instrukcje dotyczące ich stosowania, treści edukacyjne na temat danej choroby, zalecenia dotyczące zdrowych nawyków oraz rejestrację objawów¹. Może również wspierać pacjentów w monitorowaniu terapii poprzez powiadomienia dla opiekunów medycznych.

Jak therapy companion app wpływa na skuteczność leczenia

Światowa Organizacja Zdrowia  (WHO, World Health Organization) uznaje nieprzestrzeganie zaleceń terapeutycznych za powszechny problem międzynarodowy¹. Brak adherencji do zasad leczenia może prowadzić do wysokich kosztów zdrowotnych wynikających z ponownych hospitalizacji. Z kolei leki stosowane niezgodnie z instrukcjami lekarza tracą swoją skuteczność³. 

Dotychczasowa analiza efektywności aplikacji mobilnych wspomagających terapie lekowe potwierdza ich znaczący wpływ na adherencję do zaleceń terapeutycznych¹. Badania te obejmowały szerokie spektrum schorzeń, takich jak astma, niewydolność serca, nadciśnienie oraz HIV¹. W 7 z 11 z nich uczestnicy deklarowali, że byli bardziej usatysfakcjonowani funkcjonalnościami, takimi jak przypomnienia i rejestrowanie objawów oraz informacje o lekach, które pomagały im w przestrzeganiu zasad leczenia¹. Zaobserwowano redukcję błędów związanych z przyjmowaniem leków. Trzy badania wykazały, że aplikacje mobilne znacznie zmniejszyły ryzyko pominięcia dawki¹. 

Wbrew powszechnej opinii, w jednym z badań potwierdzono, że używanie aplikacji nie stanowiło problemu dla starszych pacjentów, którzy potrafili posługiwać się aplikacją mobilną na porównywalnym poziomie do młodszych użytkowników¹. Ponadto nauka korzystania pozytywnie wpływała na pacjentów, którzy wcześniej zgłaszali liczne trudności związane z obsługą aplikacji mobilnej.¹

Mimo tych pozytywnych wyników badane aplikacje nie zawierały funkcji umożliwiających codziennego kontaktu z lekarzem. To znacznie ograniczało kontrolę adherencji pacjentów do terapii. Według badania, pracownicy służby zdrowia powinni zalecać swoim pacjentom instalowanie aplikacji, a następnie monitorować sposób korzystania, ponieważ samo pobranie nie gwarantuje pełnego wykorzystania aplikacji¹.

‍Znaczenie relacji pacjent-lekarz

Kolejne badanie dotyczące pacjentów z przewlekłą białaczką szpikową (CML) podkreśla, jak ważne jest rozwijanie otwartej komunikacji i profesjonalnej, długoterminowej relacji między pacjentem a lekarzem². Autorki pracy, opierając się na osobistych doświadczeniach jako pacjentki zmagające się z CML, wskazały, że współpraca w podejmowaniu decyzji podczas leczenia oraz wzmożona edukacja pacjenta są kluczowe dla lepszych wyników zdrowotnych, przestrzegania zasad leczenia oraz obniżenia kosztów opieki zdrowotnej². Pacjentki określiły, że najważniejsze aspekty przy wyborze lekarza to doświadczenie w leczeniu ich schorzenia, cechy charakteru lekarza (empatia, poczucie humoru) oraz dostępność, np. przez wirtualne spotkania czy rozmowy telefoniczne². 

Również, w chorobach naczyniowo-sercowych, nieprzestrzeganie zaleceń może wystąpić, gdy schemat leczenia jest złożony, skutkując niewłaściwym czasem podawania leku lub podawaniem wielu leków o nietypowych porach dnia⁴. Te czynniki behawioralne pacjenta mogą, ale nie muszą, zostać dostrzeżone przez lekarza podczas wizyty. Z innego badania wynika, że ​​ponad 60% pacjentów, z którymi przeprowadzono wywiady bezpośrednio po wizycie u lekarza, błędnie zrozumiało zalecenia dotyczące przepisanych leków⁴. Niepełne zrozumienie stanu chorobowego i powagi ryzyka to jedna z większych barier, które napotykają lekarze w terapiach chorób kardiologicznych. 

„Potrzebuję konsultacji. Muszę z kimś porozmawiać. Gdybym wiedział o moich lekach, ich skutkach ubocznych i diecie; może lepiej poradziłabym sobie z chorobą. Lekarze zawsze się spieszą; nie pytają o stan pacjenta, nie odpowiadają na nasze pytania” ⁴

Podsumowanie

Leczenie chorób przewlekłych wymaga kompleksowego podejścia, które obejmuje nie tylko farmakologię, ale także stały kontakt z lekarzem i jego wsparcie emocjonalne. Aplikacje mobilne mogą być skutecznym narzędziem wspierającym terapię, jednak ich efektywność zależy od regularnego monitorowania i interakcji ze strony pracowników służby zdrowia. Tworzenie otwartej i systematycznej komunikacji  między pacjentem a lekarzem jest niezbędne dla osiągnięcia wyższej adherencji pacjenta do terapii. Aby dowiedzieć się więcej na temat wdrażania aplikacji mobilnych w opiece nad pacjentami z chorobami przewlekłymi w Polsce, zachęcamy do zapoznania się z treścią tego artykułu https://www.doctor.one/blog/koordynacja-sm

1. Pérez-Jover, V., Sala-González, M., Guilabert, M., & Mira, J. J. (2019). Mobile Apps for Increasing Treatment Adherence: Systematic Review. Journal of medical Internet research, 21(6), e12505. https://doi.org/10.2196/12505
2. Clements, J., Fleischman, A., Lerner, V., & Ruiz, C. (2023). The Importance of Developing Open Communication and a Professional, Long-Term Relationship Between Patients with Chronic Myeloid Leukemia and their Oncologist. Future Oncology, 19(17), 1197–1208. https://doi.org/10.2217/fon-2022-1267 
3. Jimmy, B., & Jose, J. (2011). Patient medication adherence: measures in daily practice. Oman medical journal, 26(3), 155–159. https://doi.org/10.5001/omj.2011.38
4. Kalantarzadeh, M., Yousefi, H., Alavi, M., & Maghsoudi, J. (2022). Adherence Barriers to Treatment of Patients with Cardiovascular Diseases: A Qualitative Study. Iranian journal of nursing and midwifery research, 27(4), 317–324. https://doi.org/10.4103/ijnmr.ijnmr_307_21